Στον Πολυεταιρικό Διάλογο για τη Συνοχή των Πολιτικών Βιώσιμης Ανάπτυξης που συνδιοργάνωσαν η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης και το Υπουργείο Εξωτερικών εκπροσώπησε την Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Αντιπεριφερειάρχης Τρικάλων κ. Χρήστος Μιχαλάκης.
Επισυνάπτονται τα βασικά σημεία της ομιλίας του κ. Χρήστου Μιχαλάκη με θέμα «Βιώσιμη Ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση: Παγκόσμιοι Στόχοι, Τοπικές Απαντήσεις»:
«Ως ΕΝΠΕ επιλέξαμε ως θέμα της εισήγησής μας «Βιώσιμη Ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση: Παγκόσμιοι Στόχοι, Τοπικές Απαντήσεις» γιατί ακριβώς πιστεύουμε ότι για την επίτευξη των στόχων ρόλο - κλειδί έχουν οι τοπικές κοινωνίες και έννοια - κλειδί είναι η οικειοποίησή τους (ownership) από τους πολίτες.
Με άλλα λόγια όσο περισσότερο οι τοπικές κοινωνίες ενημερώνονται και συνειδητοποιούν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα και ο πλανήτης και τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη, όσο περισσότερο λαμβάνονται υπ' όψιν οι αξίες και οι παραδόσεις κάθε χώρας στις πολιτικές που προκρίνονται για την επίτευξη των στόχων αυτών, τόσο περισσότερο, πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά, θα εφαρμόζεται η Ατζέντα 2030, η οποία στην ουσία είναι ένας οδικός χάρτης που αφορά τα τρία «p» στην αγγλική γλώσσα:
- People, τον άνθρωπο
- Planet, τον πλανήτη
- Prosperity, την ευημερία.
Για να το θέσω διαφορετικά: Αν η ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη μείνει μόνο σε επίπεδο διεθνών οργανισμών, εθνικών κρατών, κυβερνήσεων, εξειδικευμένων τεχνοκρατών και ακαδημαϊκών, αν μείνει δηλαδή υπόθεση των ελίτ και δεν τη νιώσει κάθε πολίτης ως δική του, προσωπική, υπόθεση, είναι προφανές ότι αυτό θα επιδράσει αρνητικά στην επίτευξη των στόχων.
Άρα το πρώτο σημείο που θέλουμε να αναδείξουμε είναι η αναγκαιότητα να ακολουθηθούνbottomupδιαδικασίες.
Ειδικά για τη χώρα μας, πιστεύουμε ότι οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης αποτελούν ταυτόχρονα ευκαιρία και πρόκληση σε πολλά επίπεδα.
Είναι πρόκληση και ευκαιρία να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμεσύνθετες πολιτικές,οι οποίες προϋποθέτουνκάθετες και οριζόντιες συνεργασίεςκαισυνέργειες.Αυτό που ενδεχομένως αλλού να είναι αυτονόητο, στη χώρα μας είναι ακόμη ζητούμενο.
Είναι πρόκληση και ευκαιρία ναδουλέψουμεμε βάση συγκεκριμένουςστόχους, χρονοδιάγραμμακαιαξιολόγηση. Στέκομαι ιδιαίτερα στην αξιολόγηση, η οποία δυστυχώς έχει εξελιχθεί σε έννοια ταμπού στη χώρα μας, ενώ θα έπρεπε να ισχύει ακριβώς το αντίθετο, να χρησιμοποιείται ευρύτατα.
Να επισημάνουμε με την ευκαιρία ότι η στοχοθεσία και η αξιολόγηση είναι οργανικά ενταγμένες στην Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ καθώς όταν καθορίστηκαν οι στόχοι, έγινε και εκτίμηση του επιπέδου στο οποίο βρισκόταν κάθε χώρα το 2015.
Σύμφωνα με τον αρχικό SDG Index and Dashboard, η Ελλάδα βρίσκεται στην 37η θέση μεταξύ 149 χωρών του πλανήτη με επίδοση 69,9%, η οποία σημαίνει τη θέση στην οποία βρίσκεται σε σχέση με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την επίτευξη των στόχων.
Συνεπώς, ξέρουμε που είμαστε, ξέρουμε που θέλουμε να πάμε, μένει να ορίσουμε, καλύτερα να συναποφασίσουμε πως θα πάμε.
Είναι πρόκληση και ευκαιρία ναυπερβούμετηλογικήτουεκλογικού κύκλου, τη λογική του «πολιτεύομαι με ορίζοντα 4ετίας», να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε πολιτικές σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Άλλωστε, ο ίδιος ο ΟΗΕ έχει 15ετή ορίζοντα για την επίτευξη των στόχων.
Ωστόσο, καθώς στην Ελλάδα είμαστε της τελευταίας στιγμής, θεωρώ αναγκαίο - και το συνδέω με την αξιολόγηση που προανέφερα - σε τακτό χρονικό διάστημα, σε ετήσια βάση, να γίνεται επισκόπηση της πορείας υλοποίησης των στόχων. Αναμφίβολα, πρέπει να κερδίσουμε το χρόνο.
Είναι πρόκληση και ευκαιρία να αποκτήσει η χώρα μας αξιόπιστεςβάσεις δεδομένωνσε όλα τα επίπεδα. Χωρίς υπερβολή η χώρα μας χρειάζεται μια επανάσταση στη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων.
Είναι πρόκληση και ευκαιρία και για τηνελληνική οικονομία, τηνερευνητική, ακαδημαϊκήκαιεπιχειρηματική κοινότητακαθώς για την επίτευξη των στόχων απαιτούνταινέες τεχνολογίες, νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, νέες μέθοδοι.
Για παράδειγμα, ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τιςπροοπτικέςπου διανοίγονται για τοναγρο-διατροφικό τομέακαθώς πρέπει να παραχθεί περισσότερη και καλύτερης ποιότητας τροφή προκειμένου αφ' ενός να καλυφθούν οι ανάγκες του διαρκώς αυξανόμενου πληθυσμού στον πλανήτη κι αφ' ετέρου να επιτευχθεί ο δεύτερος στόχος της Ατζέντας 2030 για εξάλειψη της πείνας
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης είναι και φιλόδοξοι και περίπλοκοι αν ληφθεί υπ' όψιν ότι πρόκειται για 17 κεντρικούς στόχους, 169 ειδικότερους στόχους και εκατοντάδες (γύρω στους 830) δείκτες. Είναι προφανές ότι σε διάστημα 15 ετών ούτε μπορούν να λυθούν όλα τα προβλήματα του πλανήτη ούτε όλες οι χώρες να μετατραπούν σε… Νορβηγία.
Ωστόσο, η Ατζέντα 2030 είναι μια ιστορική ευκαιρία για κάθε χώρα του πλανήτη, για κάθε κοινωνία. Αυτό ισχύει φυσικά και για τη δική μας χώρα όπου χρειάζεται να σκεφτούμε και να δράσουμε ανατρεπτικά, πρωτότυπα, δημιουργικά, να μην ακολουθήσουμε την πεπατημένη.
Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης είναι μια ιστορική ευκαιρία και για το ελληνικό κράτος να εγκαινιάσει μια νέα εποχή στη λειτουργία του αλλά και στη σχέση συνεργασίας και συνεννόησης με τους κοινωνικούς εταίρους και κυρίως την Αυτοδιοίκηση.
Η πατρίδα μας και η κοινωνία μόνο όφελος θα έχουν αν το κεντρικό κράτος εμπιστευτεί την Αυτοδιοίκηση, τον εγγύτερο προς τον πολίτη θεσμό, και την εξοπλίσει με τα εργαλεία εκείνα ώστε να μπορέσει να είναι ακόμη πιο χρήσιμη, ακόμη πιο αποτελεσματική.
Αυτό που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συμβεί είναι οι πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη να αποτελέσουν την αφορμή ή το άλλοθι για νέο κύκλο υπερσυγκέντρωσης αρμοδιοτήτων στο ούτως ή άλλως υδροκέφαλο κεντρικό κράτος.
Στην Ελλάδα η Αυτοδιοίκηση παραμένει ο φτωχός συγγενής ιδίως αν γίνει σύγκριση με το τι ισχύει στις προηγμένες χώρες του πλανήτη.
Ας ακολουθήσουμε, λοιπόν, το παράδειγμα της Σουηδίας όπου το εθνικό σχέδιο για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης καταρτίστηκε από το Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης σε συνεργασία με το Κοινοβούλιο και την Αυτοδιοίκηση της χώρας.
Και ολοκληρώνω με μία φράση του διακεκριμένου καθηγητή και συμβούλου του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη κ. Τζέφρυ Σακς.
Σε μια πρόσφατη ομιλία του στην Ιρλανδία παραδέχτηκε ότι δεν είναι εύκολο να προσελκυσθεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης σε τέτοια θέματα και είπε χαρακτηριστικά: «Υπάρχει, άλλωστε, και ανταγωνισμός, προβάλλονται τόσο πολλοί αγώνες μπάσκετ στην τηλεόραση, υπάρχει και η Κιμ Καρντάσιαν…»
Προσαρμόζοντας τη φράση του στην ελληνική πραγματικότητα, θα προσθέταμε ότι το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, όπως τουλάχιστον προκύπτει από τις μετρήσεις τηλεθέασης, είναι εστιασμένο στο τηλεπαιχνίδι survivor, τον αγώνα επιβίωσης.
Εδώ, όμως, μιλάμε για τον αγώνα επιβίωσης του πλανήτη και της ανθρωπότητας».