1. Εισαγωγή
Η Επιτροπή των Περιφερειών (ΕΤΠ) αποτελεί πολιτική συνέλευση η οποία παρέχει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές τη δυνατότητα να εκφράζουν τις απόψεις τους στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΕΤΠ συστάθηκε το 1994 για την αντιμετώπιση δύο βασικών θεμάτων. Πρώτον, το 75% της νομοθεσίας της ΕΕ έχει εφαρμογή στο τοπικό ή το περιφερειακό επίπεδο και συνεπώς είναι λογικό οι αντιπρόσωποι των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και περιφερειακής διοίκησης να συμμετέχουν στη διαδικασία κατάρτισης των νέων κοινοτικών νόμων. Δεύτερον, διατυπώθηκε η ανησυχία ότι η Ευρώπη προχωρούσε μεν, άφηνε ωστόσο τους πολίτες πίσω της. Ένας τρόπος για να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα ήταν να έλθουν οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι πιο κοντά στους πολίτες.
Η Επιτροπή και το Συμβούλιο υποχρεούνται από τις Συνθήκες να ζητούν τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών όποτε διατυπώνονται νέες προτάσεις σε τομείς που ενδέχεται να έχουν συνέπειες στο τοπικό και το περιφερειακό επίπεδο. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ όριζε πέντε τέτοιους τομείς: την οικονομική και κοινωνική συνοχή, τα διευρωπαϊκά δίκτυα υποδομών, την υγεία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ ήρθε να προσθέσει πέντε ακόμη τομείς, την πολιτική απασχόλησης, την κοινωνική πολιτική, το περιβάλλον, την επαγγελματική κατάρτιση και τις μεταφορές, οι οποίοι καλύπτουν σήμερα το μεγαλύτερο φάσμα των δραστηριοτήτων της ΕΕ.
Εκτός από τους προαναφερθέντες τομείς, η Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διατηρούν το δικαίωμα να ζητούν τη γνωμοδότηση της ΕΤΠ για προτάσεις που μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο τοπικό και το περιφερειακό επίπεδο. Η ΕΤΠ μπορεί εξάλλου να καταρτίζει γνωμοδοτήσεις με δική της πρωτοβουλία, προσθέτοντας έτσι, διάφορα θέματα στο πρόγραμμα της ΕΕ.
Τρεις βασικές αρχές διέπουν το έργο της ΕΤΠ:
o Η επικουρικότητα
Η αρχή αυτή, η οποία συμπεριελήφθη στις Συνθήκες ταυτόχρονα με τη σύσταση της ΕΤΠ, διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πολίτη. Επομένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα πρέπει να αναλαμβάνει δράσεις οι οποίες μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο.
o Η εγγύτητα
Κάθε επίπεδο διακυβέρνησης πρέπει να φροντίζει να βρίσκεται στο "πλευρό του πολίτη", κυρίως οργανώνοντας το έργο του με διαφάνεια, έτσι ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν ποιος είναι αρμόδιος για κάθε θέμα και με ποιο τρόπο θα μπορούν να εισακούονται οι απόψεις τους.
o Η εταιρική σχέση
Για μία ορθή ευρωπαϊκή διακυβέρνηση απαιτείται η συνεργασία του ευρωπαϊκού, τού εθνικού, του περιφερειακού και του τοπικού επιπέδου διακυβέρνησης. Καθεμία από τις τέσσερις αυτές βαθμίδες είναι απαραίτητη και η παρουσία της είναι επιβεβλημένη σε όλο το φάσμα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
2. Τα Μέλη και η εντολή της Επιτροπής των Περιφερειών
Η ΕΤΠ απαρτίζεται από 344 Τακτικά και ισάριθμα Αναπληρωματικά μέλη. Όλα τα Μέλη διορίζονται για τέσσερα έτη από το Συμβούλιο, μετά από πρόταση των κρατών μελών. Αν και κάθε χώρα επιλέγει τα μέλη που την εκπροσωπούν με το δικό της τρόπο, οι αντιπροσωπείες οφείλουν να αντικατοπτρίζουν την πολιτική, γεωγραφική και περιφερειακή ή τοπική ισορροπία δυνάμεων του κράτους μέλους. Τα μέλη είναι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι ή βασικοί παράγοντες των τοπικών ή περιφερειακών αρχών της περιφέρειάς τους.
Η ΕΤΠ επιτελεί το έργο της με τη βοήθεια έξι εξειδικευμένων επιτροπών, που απαρτίζονται από μέλη της, τα οποία εξετάζουν λεπτομερώς τις προτάσεις για τις οποίες ζητείται η γνωμοδότηση της ΕΤΠ και καταρτίζουν σχέδια γνωμοδότησης. Στα σχέδια γνωμοδότησης υπογραμμίζονται τα σημεία εκείνα, όπου διαπιστώνεται σύγκλιση με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και εκείνα στα οποία προτείνονται τροποποιήσεις με στόχο τη βελτίωση του εγγράφου. Το κάθε σχέδιο γνωμοδότησης συζητείται, στη συνέχεια, σε μία από τις πέντε συνόδους ολομέλειας της ΕΤΠ που διεξάγονται κάθε χρόνο. Εάν η πλειοψηφία το εγκρίνει, τότε υιοθετείται ως γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών και διαβιβάζεται στην Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Η ΕΤΠ εκδίδει επίσης ψηφίσματα που αφορούν θέματα πολιτικής επικαιρότητας. Τέσσερις πολιτικές ομάδες, που εκφράζουν τα κυριότερα ευρωπαϊκά πολιτικά ρεύματα, εκπροσωπούνται στην ΕΤΠ: η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSE), η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (PPE), η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Κόμματος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών και Μεταρρυθμιστών (ALDE) και η Ομάδα της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας (UEN-EA).
3. Η ταυτότητα της ΕΤΠ
Συστάθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η πρώτη της συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 1994. Αρχικά, προβλέπονταν πέντε τομείς υποχρεωτικής διαβούλευσης: οικονομική και κοινωνική συνοχή• διευρωπαϊκά δίκτυα στους τομείς των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας• δημόσια υγεία• εκπαίδευση και νεολαία• πολιτισμός. Το 1999, η Συνθήκη του Άμστερνταμ πρόσθεσε πέντε επιπλέον τομείς υποχρεωτικής διαβούλευσης: απασχόληση, κοινωνική πολιτική, περιβάλλον, επαγγε3344ατική κατάρτιση, μεταφορές.
Αριθμεί 344 τακτικά μέλη και 344 αναπληρωματικά μέλη που διορίζονται κάθε τέσσερα έτη από το Συμβούλιο, μετά από πρόταση των κρατών μελών.
- Αυστρία 12
- Βέλγιο 12
- Βουλγαρία 12
- Γαλλία 24
- Γερμανία 24
- Δανία 9
- Ελλάδα 12
- Εσθονία 7
- Ηνωμένο Βασίλειο 24
- Ιρλανδία 9
- Ισπανία 21
- Ιταλία 24
- Κάτω Χώρες 12
- Κύπρος 6
- Λετονία 7
- Λιθουανία 9
- Λουξεμβούργο 6
- Μάλτα 5
- Ουγγαρία 12
- Ρουμανία 15
- Πολωνία 21
- Πορτογαλία 12
- Σλοβακία 9
- Σλοβενία 7
- Σουηδία 12
- Τσεχική Δημοκρατία 12
- Φινλανδία 9
Υπάρχουν τέσσερις πολιτικές ομάδες:
- η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος,
- η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος,
- η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Κόμματος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών και Μεταρρυθμιστών και
- η Ομάδα της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας.
Ο Πρόεδρος και ο Πρώτος Αντιπρόεδρος εκλέγονται για δύο έτη από τα μέλη της ΕΤΠ.
Το Προεδρείο είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του πολιτικού προγράμματος. Εκλέγεται για δύο έτη από τα μέλη της ΕΤΠ. Αποτελείται από 60 μέλη συμπεριλαμβανομένων του Προέδρου και του πρώτου Αντιπροέδρου.
Υπάρχουν 6 επιτροπές στην ΕΤΠ, αποτελούμενες από μέλη της, οι οποίες ειδικεύονται σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής:
- COTER Επιτροπή "Πολιτική συνοχής"
- ECOS Επιτροπή "Οικονομική και Κοινωνική Πολιτική"
- DEVE Επιτροπή "Βιώσιμη ανάπτυξη"
- EDUC Επιτροπή «Πολιτισμός, Παιδεία και Έρευνα"
- CONST Επιτροπή «Συνταγματικά θέματα, ευρωπαϊκή διακυβέρνηση και χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης»
- RELEX Επιτροπή «Εξωτερικές σχέσεις και αποκεντρωμένη συνεργασία»
4. Δήλωση αποστολής
Η Επιτροπή των Περιφερειών είναι η Συνέλευση των περιφερειακών και τοπικών αντιπροσώπων της ΕΕ.
Είμαστε μια πολιτική συνέλευση απαρτιζόμενη από αιρετούς αντιπροσώπους των περιφερειακών και των τοπικών αρχών στην υπηρεσία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Βασιζόμενοι στην πολιτική μας νομιμότητα, διασφαλίζουμε τη θεσμική εκπροσώπηση του συνόλου των περιοχών, των περιφερειών, των πόλεων και των δήμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αποστολή μας είναι η ενσωμάτωση των περιφερειακών και των τοπικών αρχών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη καθώς και η καλύτερη συμμετοχή των πολιτών.
Η πολιτική μας δράση εδράζεται στην πεποίθηση ότι η συνεργασία μεταξύ του ευρωπαϊκού, του εθνικού, του περιφερειακού και του τοπικού επιπέδου είναι απαραίτητη τόσο για την οικοδόμηση μιας όλο και πιο συμπαγούς και αλληλέγγυας Ένωσης των λαών της Ευρώπης, όσο και για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης. Προς τον σκοπό αυτό, συνεργαζόμαστε στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και με τα όργανα διαφόρων βαθμίδων εξουσίας των κρατών μελών με κύριο στόχο την προώθηση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
Ψηφίζουμε πολιτικές συστάσεις για τις ευρωπαϊκές στρατηγικές και συμμετέχουμε στην εκπόνηση της κοινοτικής νομοθεσίας. Ήδη από τη προπαρασκευαστική φάση της νομοθεσίας, προτείνουμε πολιτικές προσεγγίσεις και προσανατολισμούς με βάση την πείρα και την εμπειρογνωμοσύνη των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, οι οποίες, άλλωστε, είναι πολύ συχνά επιφορτισμένες με την εφαρμογή τους.
Επιθυμούμε η «ενωμένη στην πολυμορφία της» Ευρώπη να μπορέσει σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο να αξιοποιήσει στο έπακρο την εδαφική, την πολιτισμική και τη γλωσσική της πολυμορφία, η οποία αποτελεί τον πλούτο και τη δύναμή της καθώς και εχέγγυο της ταυτότητας των πολιτών της. Συμμετέχουμε στην πραγμάτωση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και ταυτότητας, στην προώθηση των αξιών τους, και συμβάλλουμε στην εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και στην προστασία των μειονοτήτων.
Μεριμνούμε για τον σεβασμό των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, προκειμένου οι αποφάσεις στην Ευρώπη να λαμβάνονται και να εφαρμόζονται στο πλέον κατάλληλο και πλησιέστερο στους πολίτες επίπεδο, και διασφαλίζουμε με τη δράση μας μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και εγγύτητα κατά την υλοποίηση των κοινών πολιτικών.
Εργαζόμαστε για την αρμονική και βιώσιμη ανάπτυξη στο σύνολο των εδαφών. Υπερασπιζόμαστε με τον τρόπο αυτό, στο όνομα των αρχών της ισότητας και της αλληλεγγύης, τους στόχους της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Διεκδικούμε την αυτονομία των περιφερειακών και των τοπικών αρχών καθώς και το δικαίωμά τους να διαθέτουν επαρκείς οικονομικούς πόρους για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους. Προωθούμε τις αρχές και τους μηχανισμούς της χρηστής διακυβέρνησης και ενθαρρύνουμε τη διαδικασία αποκέντρωσης.
Ευνοούμε τη συνεργασία τόσο μεταξύ των περιφερειακών και των τοπικών αρχών των κρατών μελών, όσο και στο πλαίσιο της στρατηγικής διεύρυνσης, της πολιτικής καλής γειτονίας και της πολιτικής ανάπτυξης με τα υποψήφια και τα εν δυνάμει υποψήφια κράτη μέλη, τις γειτονικές και τρίτες χώρες .
Δημιουργούμε διαύλους επικοινωνίας και δίκτυα, διοργανώνουμε δημόσια φόρουμ για τη διευκόλυνση της συνεργασίας και της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ περιφερειών, πόλεων και δήμων, και αναπτύσσουμε εταιρικές σχέσεις με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις τους.
Είμαστε οι πρέσβεις της Ευρώπης στις περιφέρειες, στις πόλεις και στους δήμους, καθώς, και ο εκπρόσωπός τους στον ευρωπαϊκό διάλογο. Συμμετέχουμε σε έναν άμεσο διάλογο με τους συμπολίτες μας για τα επιτεύγματα της Ευρώπης και τις μελλοντικές προκλήσεις, και συμβάλλουμε στην αποσαφήνιση και στην κατανόηση της εφαρμογής και του εδαφικού αντικτύπου των κοινοτικών πολιτικών.
Ας οικοδομήσουμε μαζί την Ευρώπη! Βρυξέλλες, 21 Απριλίου 2009