Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου καταλαμβάνει συνολική έκταση 5.286 τετραγωνικών χιλιομέτρων (4% της συνολικής έκτασης της χώρας) και αποτελεί εξωτερικό, νοτιοανατολικό σύνορο της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συγκεκριμένα, εκτείνεται σε μία μεγάλη θαλάσσια ζώνη, από την Κέα έως το Καστελλόριζο, με συνολική επιφάνεια ακτών 5.055 km2 και συνολικό μήκος ακτογραμμής 3.281 km2.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πολυνησιακή Περιφέρεια της Μεσογείου, καθώς το 90% της έκτασης είναι θαλάσσιος χώρος, ενώ το χερσαίο τμήμα συγκροτείται από 79 νησιά, εκ των οποίων τα 50 κατοικημένα, και 178 βραχονησίδες.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πληθυσμού (2021), κατατάσσεται στη 9η θέση μεταξύ των 13 Περιφερειών της Ελλάδας από άποψη πληθυσμού, με συνολικό πληθυσμό 327.820 κατοίκους.
Σε επίπεδο διοικητικής δομής η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει την έδρα της στην Ερμούπολη της Σύρου και διαιρείται σε 13 περιφερειακές ενότητες (Άνδρου, Θήρας, Καλύμνου, Καρπάθου, Κέας – Κύθνου, Κω, Μήλου, Μυκόνου, Νάξου, Πάρου, Ρόδου, Σύρου και Τήνου), στις οποίες υπάγονται 34 Δήμοι, 19 στις Κυκλάδες και 15 στα Δωδεκάνησα.
Περιφερειακές Ενότητες Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
| Περιφερειακή Ενότητα | Έδρα | ||
| Κυκλάδες | |||
| 1 | Άνδρου | Άνδρος | |
| 2 | Θήρας | Θήρα | |
| 3 | Κέας – Κύθνου | Κέα | |
| 4 | Μήλου | Μήλος | |
| 5 | Μυκόνου | Μύκονος | |
| 6 | Νάξου | Νάξος | |
| 7 | Πάρου | Πάρος | |
| 8 | Σύρου | Σύρος | |
| 9 | Τήνου | Τήνος | |
| Δωδεκάνησα | |||
| 1 | Καλύμνου | Κάλυμνος | |
| 2 | Καρπάθου – Ηρωικής Κάσου | Κάρπαθος | |
| 3 | Κω | Κως | |
| 4 | Ρόδου | Ρόδος | |
Κύρια χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Το νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου, με τη σπάνια φυσική ομορφιά και την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά, αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς τόπους επισκέψεων διεθνώς καθώς και σταυροδρόμι διεθνών θαλασσίων διαδρομών και αξόνων μεταφοράς, που υποστηρίζεται από 5 διεθνή αεροδρόμια και 119 λιμάνια.
Παρά τις διαδοχικές κρίσεις που δοκίμασαν τη χώρα αλλά και την παγκόσμια κοινότητα, το σύνολο των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων διατήρησαν άκαμπτη την αναπτυξιακή δυναμική τους, γεγονός που μαρτυρούν τόσο η σημαντική αύξηση του τοπικού ΑΕΠ και ο ρυθμός ανάπτυξης (πρώτη Περιφέρεια στην Ευρώπη, στοιχεία Eurostat) όσο και η μείωση της ανεργίας, που επίσης παρουσιάζει τον υψηλότερο ρυθμό πανελλαδικά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (στοιχεία Eurostat, 2023).
Αυτή τη δυναμική προόδου στην περιοχή υπηρετεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, μελετώντας και υλοποιώντας μια πολυεπίπεδη δέσμη παρεμβάσεων, που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, έργα συντήρησης και αναβάθμισης του οδικού δικτύου σε όλα τα νησιά, δράσεις για την αποκατάσταση και διαφύλαξη του τεράστιου πολιτιστικού αποθέματος των νησιών, ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων, μέσω του ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου, ενίσχυση της δημόσιας υγείας με σύγχρονο εξοπλισμό, συντήρηση, ανέγερση και ενεργειακή αναβάθμιση υγειονομικών μονάδων αλλά και με την παροχή κινήτρων για την στελέχωσή τους με υγειονομικό προσωπικό, δράσεις κοινωνικής συνοχής αλλά και ένα εντατικό πρόγραμμα περιβαλλοντικών έργων (ύδρευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας κ.α.) για τη θωράκιση της περιοχής από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Τα τελευταία χρόνια, το Νότιο Αιγαίο εξελίσσεται σε κόμβο υλοποίησης πρωτοποριακών προγραμμάτων βιώσιμης ανάπτυξης (“Tilos just go zero” στην Τήλο, “Smart & Sustainable Astypalea”, “Halki GR–eco island”, “The Rhodes Co–Lab. Sustainable Destination”), με απώτερο στόχο μια σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη με οφέλη για όλους.
Στην εφαρμογή στην πράξη αυτού του οράματος συγκλίνουν όλες οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, ώστε με επιμονή και μεθοδικότητα να αναδειχθεί “πρωταγωνιστής” στην Ελλάδα, την Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, ως παγκόσμιος βιώσιμος πολυνησιακός προορισμός.