Η Επιτροπή των Περιφερειών

Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Σχέσεις

Η Επιτροπή των Περιφερειών

Ευρωπαϊκές Σχέσεις

Η Επιτροπή των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕτΠ) (Committee of the Regions–CoR) είναι ένα συμβουλευτικό όργανο της ΕΕ που εκπροσωπεί τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Ιδρύθηκε το 1994 με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, με στόχο να διασφαλίσει ότι οι περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις έχουν λόγο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ και ότι η νομοθεσία της ΕΕ λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τα συμφέροντά τους. Στη συνέχεια, το 1997 με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπογράψουν μια νέα συνθήκη που βελτιώνει τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ και επεκτείνει τον συμβουλευτικό ρόλο της Επιτροπής παρέχοντάς της μεγαλύτερη θεσμική ανεξαρτησία και ενδυναμώνοντας τη θέση της στο θεσμικό σύστημα της ΕΕ. Ένα από τα σημαντικότερα σημεία ήταν η υποχρεωτική διαβούλευση της ΕτΠ σε περισσότερους τομείς πολιτικής, όπως η απασχόληση, η κοινωνική πολιτική, το περιβάλλον και η εκπαίδευση, αυξάνοντας έτσι την επιρροή των περιφερειακών και τοπικών αρχών στη λήψη αποφάσεων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) είναι η φωνή των περιφερειών και των δήμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Εκπροσωπεί τις τοπικές και περιφερειακές αρχές σε ολόκληρη την ΕΕ και συμβουλεύει σχετικά με τη νέα νομοθεσία που έχει αντίκτυπο στις περιφέρειες και τους δήμους (70% του συνόλου της νομοθεσίας της ΕΕ).

Τα μέλη της ΕτΠ στηρίζει διοικητικός μηχανισμός υπό τη διεύθυνση του Γενικού Γραμματέα.

1.Ρόλος

Η ΕτΠ παρέχει γνωμοδοτήσεις για νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ που σχετίζονται με ζητήματα περιφερειακής ή τοπικής σημασίας, όπως η συνοχή, οι μεταφορές, η εκπαίδευση και το περιβάλλον. Ενισχύει την δημοκρατία εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή δήμων και περιφερειών. Η ΕτΠ εργάζεται για την προσέγγιση των πολιτών των κρατών μελών στην ΕΕ. Μέσω της συμμετοχής των περιφερειακών και τοπικών αντιπροσώπων, οι οποίοι έρχονται σε καθημερινή επαφή με τις ανησυχίες των ψηφοφόρων τους, αλλά και καλώντας τους πολίτες να συμμετάσχουν σε διάφορες εκδηλώσεις και συζητήσεις, η ΕτΠ συμβάλλει στη μείωση του χάσματος μεταξύ του έργου των οργάνων της ΕΕ και των πολιτών της ΕΕ.

2.Σύνθεση

Η ΕτΠ αποτελείται από 329 μέλη και ισάριθμους αναπληρωτές, τα οποία είναι αιρετοί εκπρόσωποι τοπικών και περιφερειακών αρχών (π.χ. δήμαρχοι, περιφερειάρχες). Τα μέλη ορίζονται από τα κράτη-μέλη της ΕΕ για πενταετή θητεία. Έξι φορές ετησίως τα μέλη συναντιούνται στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν τις γνωμοδοτήσεις τους σχετικά με την προτεινόμενη νομοθεσία και να συμφωνήσουν σχετικά με ψηφίσματα για την ανάληψη περαιτέρω δράσης από την ΕΕ.

Το Προεδρείο αποτελείται από μια ομάδα μελών της ΕτΠ, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως η κινητήρια πολιτική δύναμη της ΕτΠ: καθορίζει τις πολιτικές του προτεραιότητες και επιβλέπει την εφαρμογή τους. Το Προεδρείο συνέρχεται πριν από κάθε σύνοδο ολομέλειας, με σκοπό τον συντονισμό των εργασιών της Ολομέλειας και των επιτροπών. Επίσης, τα μέλη του Προεδρείου πραγματοποιούν δύο φορές ετησίως έκτακτες συνεδριάσεις στο κράτος μέλος που ασκεί την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.

3. Βασικοί τομείς δράσης

  • Περιφερειακή ανάπτυξη και πολιτική συνοχή
  • Κλιματική αλλαγή και πράσινη μετάβαση
  • Ψηφιακή και οικονομική ανάπτυξη στις περιφέρειες
  • Ενίσχυση της τοπικής δημοκρατίας

Η ΕτΠ οργανώνει συνεδριάσεις, εκδίδει γνωμοδοτήσεις σχετικά με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και γνωμοδοτήσεις που απευθύνονται σε άλλα όργανα της ΕΕ, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και του Συμβούλιο.

4. Στόχοι

  • Προώθηση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης
  • Ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικών
  • Διασφάλιση ότι η αρχή της επικουρικότητας (subsidiarity) τηρείται, δηλαδή ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται στο επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες.

Η έδρα της Επιτροπής των Περιφερειών είναι στις Βρυξέλλες

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Οι βασικές αρχές που διέπουν το έργο της Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ) είναι θεμελιώδεις για την αποστολή της ως συμβουλευτικού οργάνου που εκπροσωπεί τις τοπικές και περιφερειακές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές οι αρχές περιλαμβάνουν:

1. Αρχή της επικουρικότητας (Subsidiarity)

  • Η αρχή αυτή ορίζει ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο διακυβέρνησης, δηλαδή το επίπεδο που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες, εκτός αν η λήψη τους σε ανώτερο επίπεδο προσφέρει μεγαλύτερα οφέλη.
  • Η ΕτΠ διασφαλίζει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές έχουν λόγο στη νομοθεσία της ΕΕ όταν οι προτεινόμενες πολιτικές επηρεάζουν τις αρμοδιότητές τους.

2. Αρχή της αναλογικότητας (Proportionality)

  • Αυτή η αρχή ορίζει ότι οι δράσεις της ΕΕ δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα όρια του αναγκαίου για την επίτευξη των στόχων της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
  • Η ΕτΠ επιβλέπει ότι οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ είναι κατάλληλες για τα προβλήματα που στοχεύουν να λύσουν, χωρίς να επιβαρύνουν υπερβολικά τις τοπικές και περιφερειακές αρχές.

3. Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση (Multilevel Governance)

  • Η ΕτΠ υποστηρίζει τη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, ευρωπαϊκό) ώστε να διασφαλιστεί αποτελεσματική και συντονισμένη λήψη αποφάσεων.
  • Η αρχή αυτή προάγει τη συμμετοχή όλων των επιπέδων εξουσίας στη διαμόρφωση και εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ.

4. Εγγύτητα στους πολίτες (Proximity to Citizens)

  • Η ΕτΠ προωθεί τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ, ενθαρρύνοντας τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την άμεση επικοινωνία με τους πολίτες.
  • Στοχεύει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των πολιτών, διασφαλίζοντας ότι οι πολιτικές ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των κοινοτήτων.

5. Σεβασμός της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας

  • Η ΕτΠ αναγνωρίζει τη μοναδικότητα κάθε περιφέρειας και προωθεί πολιτικές που λαμβάνουν υπόψη τις διαφορετικές πολιτιστικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
  • Η πολυμορφία θεωρείται πηγή δύναμης για την Ευρώπη και συμβάλλει στη συνοχή και την αλληλεγγύη.

6. Συνοχή και αλληλεγγύη

  • Η ΕτΠ επιδιώκει να μειώσει τις ανισότητες μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης, ενισχύοντας την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή.
  • Οι πολιτικές της ΕΕ οφείλουν να στηρίζουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, προωθώντας την ισότιμη ανάπτυξη.

7. Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης

  • Το έργο της ΕτΠ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την προώθηση πολιτικών που σέβονται το περιβάλλον, διασφαλίζουν την κλιματική ουδετερότητα και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πολιτών.

8. Αρχή της διαφάνειας

  • Η ΕτΠ λειτουργεί με απόλυτη διαφάνεια στις διαδικασίες και τις αποφάσεις της, ώστε οι πολίτες και οι τοπικές αρχές να κατανοούν τις επιπτώσεις των πολιτικών της ΕΕ.

Στην Επιτροπή των Περιφερειών υπάρχουν οι εξής πολιτικές ομάδες:

  • Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (European People’s Party – EPP), που αποτελεί και την μεγαλύτερη πολιτική ομάδα στην ΕτΠ.
  • Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (Party of European Socialists – PES) που αποτελεί και την δεύτερη πολιτική ομάδα στην ΕτΠ.
  • Ανανεώσιμη Ευρώπη (Renew Europe)
  • Οι Πράσινοι (European Greens)
  • Ευρωπαϊκοί Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (European Conservatives and Reformists – ECR)
  • Η Αριστερά (The Left)
  • Ευρώπη των Εθνών και της Ελευθερίας (Identity and Democracy – ID)
  • Ομάδα Χωρίς Πολιτική Προσέγγιση (Non-affiliated Members)

Η Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οργανωμένη σε εξειδικευμένες επιτροπές (commissions), οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση και τη συζήτηση θεμάτων σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής. Οι επιτροπές αυτές εξετάζουν νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ και προετοιμάζουν γνωμοδοτήσεις που εγκρίνονται από την Ολομέλεια της ΕτΠ.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΤΗΣ ΕτΠ είναι:

  1. Επιτροπή Πολιτικής Εδαφικής Συνοχής και Προϋπολογισμού της ΕΕ (COTER)
  2. Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής (ECON)
  3. Επιτροπή Φυσικών Πόρων (NAT)
  4. Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής, Παιδείας, Απασχόλησης, Έρευνας και Πολιτισμού (SEDEC)
  5. Επιτροπή Περιβάλλοντος, Κλιματικής Αλλαγής και Ενέργειας (ENVE)
  6. Επιτροπή Ιθαγένειας, Διακυβέρνησης, Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Εξωτερικών Υποθέσεων (CIVEX)
  7. Επιτροπή Φορολογικής Πολιτικής και Διοίκησης (FISC)
  8. Επιτροπή Ανάπτυξης, Μεταφορών και Υποδομών (TRA)

ΟΙ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ

Οι διαπεριφερειακές ομάδες αποτελούν πλατφόρμες για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές στα κράτη μέλη και πέραν αυτών, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων και τη διαμόρφωση νέων ιδεών. Οι ομάδες πρέπει να αποτελούνται από:

  • τουλάχιστον 10 πλήρη μέλη της ΕτΠ
  • τουλάχιστον 4 εθνικές αντιπροσωπείες ή
  • μια ομάδα περιφερειών που εκπροσωπούν κάποια μορφή διασυνοριακής συνεργασίας.

Οι διαπεριφερειακές ομάδες της ΕτΠ κατά την τρέχουσα θητεία της (2020-2025) είναι οι εξής: